Ga terug naar het vorig jaar  1940

 

HET  JAAR  1941

1941: Het tweede oorlogsjaar gaat in. Opnieuw een barre winter. De Duitse maatregelen worden steeds strenger. De distributie van eten en goederen loopt redelijk goed. Er is nog geen tekort, maar wat benzine betreft of diesel, die is gewoon ingepikt. Het wordt fietsen, met tram of trein of gewoon lopen.

1 januari: Vanaf deze datum is dhr. R. Kuiters in functie als nieuwe rector van het Kennemer Lyceum.

5 januari 1941: Geboren : Juliana en Bernard.
Een bijzondere dag voor de dhr. en mevr. B. Lindeman - Pruis wonende in Bloemendaal-dorp. Hun gezin, zij hebben al een  dochtertje wordt uitgebreid met een tweeling. Een meisje en een jongen.
De tweeling wordt vernoemd naar het prinselijk paar JULIANA en BERNARD.
In oorlogstijd je kinderen vernoemen naar nog in leven zijnde leden van het Koningshuis was een doorn in het oog van de Duitsers.
De familie wordt overstelpt met gelukwensen.

Politierapport:

19 januari 1941:
Vandaag stortte een Duitse bommenwerper neer op een terrein nabij de Leyweg I te Vogelenzang. Van de bemanning werden 2 personen zwaar gewond. Het was een van een tocht naar Engeland teruggekerend toestel, dat aangeschoten werd en nog juist de Nederlandse kust kon bereiken.

22 januari: Door het politiepersoneel moeten en ingevolge een circulaire van de Secretaris-Generaal van het dept. voor Binnenlandsezaken vanaf 10 januari 1941 vragenlijsten worden ingevuld en ondertekend betreffende al of niet afstamming van Joodse bloede.
Inboedels van joden worden opgeslagen op de zolders van Publieke Werken. ( In 1943 worden deze op last van de Duitsers naar Haarlem vervoerd).

23 januari: De burgemeesters van Haarlem, Heemstede en Bloemendaal richten een waarschuwing tot de bevolking om op geen enkele wijze zich schuldig te maken aan sabotagehandelingen noch de voorbereiding daarvan.

Dr. A. de Vletter ex rector van het Kennemer Lyceum wordt overgebracht naar Buchenwald alwaar hij tot 15 november 1941 zal verblijven om van daaruit vervoerd te worden naar de kampen Haaren en St.Michielsgestel.

 

De lijstcollecte van Winterhulp Nederland brengt fl. 2.208,38 op.
De andere poster spreekt voor zich.

3 februari: Opnieuw komt er een verordening vanuit Den Haag van het departement van Opvoeding, Wetenschap en Kultuur om de leerlingen van de lagere scholen er met tact op te wijzen welke gevaarlijk gevolgen sabotage kan hebben. De jeugd, jong en ouder blijven de boel saboteren op allerlei kwajongensachtige manieren.

Politierapport:

5 februari: Te Vogelenzang sloeg een bom in op het Duitse schijnvliegveldje aldaar. Verschillende percelen in de omgeving liepen glasschade op. De Duitsers hadden op dit veld een soort hangar gebouwd waarin schijnvliegtuigjes, die op rails liepen, stonden. Wanneer nu bij nacht Engelse vliegtuigen overkwamen werden de lichten aangestoken en de vliegtuigjes naar buiten gereden, vermoedelijk om een bombardement uit te lokken.

Landelijke informatie:

6 februari: Opnieuw vindt een Elfstedentocht plaats hoewel de organisatie steeds moeilijker wordt. Winnaar van de 7-de editie is Auke Adema in 9.14 uur.

 

 

 

Gemeente Bloemendaal

Schaatsen op het Halve Maantje (Duin en Daal) winter 1941.

 

 

 

Regionaal:

HET OPENBAAR VERVOER RIJDT OP GAS

Vlak onder de letter A is te zien dat de bus op het punt staat naar Bloemendaal te vertrekken.

Afbeeldingen van Adolf Hitler  en NSB-leider Mussert worden in alle openbare gebouwen opgehangen.

 

Onder aanvoering van Reichsführer Adolf Hitler werd Europa onder gedompeld in een alles vernietigende oorlog waarin miljoenen mensen omkwamen door bombardementen, vuurpeleton of gewoon omdat zij anders waren zoals o.a joden, zigeuners en homo's. Anton Mussert wilde graag in de pas lopen met Hitler en zwoer trouw aan de Führer. (foto rechts).

5 februari: Krachtens een verordening hebben alle personen van "joods bloede" een aanmeldingsplicht en moeten hiervoor naar het gemeentehuis. De aanmeldingsplicht loopt tot 23 februari en geld ook voor hen die slechts gedeeltelijk van joodse bloede zijn.

10 februari: Door bomexplosie wordt veel schade aangericht aan het pand Vogelenzangseweg 266. Op 19 februari worden aan de panden Vogelenzangseweg 262 en 270 veel glasschade aangericht.

22 februari: Opnieuw komen de hoofden der scholen bij de burgemeester op bezoek. Nu betreft het maatregelen om het verspreiden van anti Duitse pamfletten tegen te gaan. De Bloemendaalse schooljeugd maakt het de Duitsers niet makkelijk in onze gemeente.

25 februari: Nu komt er een verbod om nog van de in leven zijnde leden van het Koninklijkhuis portretten in openbare gebouwen en scholen te hebben hangen. De portretten worden veilig opgeborgen in archieven of op zolders.

Landelijke informatie:

25 februari: In Amsterdam breekt de "Februaristaking" uit. Men neemt het op voor de joodse landgenoten die middels razzia's en jodenvervolging opgepakt worden. De Duitsers zitten er mee in hun maag en vergelden dat door keihard op te treden. De staking slaat over naar andere bedrijven in Noord-Holland. De uitzonderingstoestand wordt van kracht en geldt voor de hele provincie
Noord-Holland. De staking wordt met harde hand en veel repressaillemaatregelen neergeslagen. De Duitsers weten nu wat ze aan "Die Holländer" hebben en verscherpen op allerlei manieren hun gezag. De tijd van "mild regime en wat "tollerantie" is voorbij.

26 februari: Te Haarlem leggen bij machinefabriek Figee 380 arbeiders het werk neer om zich solidair te verklaren met Amsterdam. In de loop van de middag sluiten ook de werknemers van de Haarlemsche Scheepsbouwmaatschappij  en van de Haarlemsche Overhemden Industrie "Kerko" zich aan. De stakingen van 25 en 26 februari zijn de geschiedenis in gegaan als de "Februaristaking". Zie ook op: www.februaristaking.nl

Er volgt een uitzonderingssituatie voor de provincie Noordholland. In Bloemendaal is die wel bekend gemaakt, maar er was hier weinig te merken.

28 februari: Ten gevolge van de benzine schaarste wordt bij garage Rotteveel  te Bloemendaal een vulstation voor het rijden op lichtgas ingebruik genomen.

 "Duitsland voor VRIJ Nederland" wat een afgang en "Wie is de ware Nederlander", die mee heult?. Gelukkig wist het merendeel van de Nederlanders wel beter.

8 maart: De burgemeester maakt bekend, dat de uitzonderingsituatie (gevolg van de februaristaking) voor de provincie Noord Holland wordt opgeheven.

AANKONDIGING PASSENDE MAATREGELEN TEGEN DE JODEN

12 maart: In een toespraak van Seys Inquart te Den Haag over de huidige situatie in Nederland en de nog vers in het geheugen liggende "Februari-staking", deelt hij mede, dat Duitsland niets tegen de Nederlanders heeft en daarom ook geen speciale maatregelen hoeft te treffen tegen het Nederlandse volk. Alleen de hier wonenden joden vormen geen onderdeel van de Nederlandse bevolking en tegen hen zullen passende maatregelen worden genomen.

29 maart: Aan de commissaris van de provincie Noord-Holland wordt bericht, dat zich ingevolge verordening 6/1941 (aanmeldingsplicht joden) hier hebben gemeld: 152 mannen, 177 vrouwen, 69 jongens (tot 18 jaar) en 53 meisjes (tot 18 jaar).

April: In Huize Duinlust te Overveen wordt een Eskadron Marechaussees ondergebracht behorende tot het district Haarlem en afkomstig van het gedemobiliseerde Nederlandse leger.

Huize "Duinlust" als kazerne.
Wat doen die dames daar op de foto?

7 april: Het perceel Brederodelaan no 57 wordt door oorlogsgeweld beschadigd.

14 april; De percelen Kleverlaan 93, Platanenlaan 79 en Potgieterweg 11 worden door oorlogsgeweld beschadigd.

In verband met regelmatig luchtalarm worden op de Kennemerweg mansputjes gegraven. Je kan hier schuilen bij luchtalarm.

28 april: De burgemeester houdt een toespraak voor de hoogste klassen van de Hartenlustschool en Chr. School alsmede voor de bovenbouw van het Kennemer Lyceum over de houding ten opzichte van de bezetter om represailles enz. te voorkomen.

30 april: Op last van de commissaris-general S.S. Brigadeführer Rauter moeten de alhier woonachtige joden hun radio-ontvangtoestellen bij de politie inleveren.

7 mei: Opnieuw ontvangen de hoofden der scholen een oproep, dat ook het dragen van niet-politieke insignes verboden is. Uitgezonderd de NSB en aanverwante groeperingen. 

12 mei: Er wordt een begin  gemaakt met het uitreiken van de persoonsbewijzen dat zal duren tot 31 december 1941.

16 mei: Dhr. J. Tanis, administrateur bij de distributiedienst alhier wordt in arrest gesteld en naar het "Oranje Hotel" te Scheveningen  vervoerd.
(De Scheveningse gevangenis werd in de volksmond Oranje Hotel genoemd). 

Origineel persoonsbewijs, afgegeven 9 juni 1941

GEHEIME CORRESPONDENTIE!

Geheime brief aan M.W. Neumann, leider der NSB in Bloemendaal en woonachtig op de Joh. Verhulstweg 64 (toen nog post) Santpoort.

Nationalistische Beweging Nederland

Haarlem 30-ste Grasmaand 1941

Kameraad,
Het betreft het samenstellen van een lijst van 10 zeer anti Duitse en anti Nat. Soc. personen met naam en adres. Het moeten in het openbare leven zeer vooraanstaande personen zijn. 5 personen met kapitaal bezittingen en5 personen met minder aardse goederen. Ik maak u erop attent, dat er geen geval van persoonlijke wraak mag worden opgegeven.
Er mag over deze brief niet gesproken worden (aldus citaat brief)

District 14
Ged. Oude Gracht 84
Districtleider A.H. van der Horst 

( op de officiële brief staat vermeld Joh. Verhulstweg 64, moet zijn 60. De NSB Haarlem had het verkeerde huisnummer)

Dit korte uittreksel van de geheime brief zegt voldoende. 

Antwoord van Neumann op de geheime brief van 30 mei 1941.

De volgende namen volgende personen worden door Neumaan op de lijst gezet en opgestuurd naar de districtsleider der NSB v.d. Horst te Haarlem:

A. Kapitaalkrachtigen:
    P. Kool Jzn, Noorder Stationsweg 2  Bloemendaal
    Mr. J. Bierens de Haan Huize Schapenduin, Brederodelaan 57 Bl.daal
    Mr. J. Bierens de Haan,  Koepellaan 10 Bloemendaal
    Mr. W. Snellen, Hg Duin en Daalseweg 14 Bloemendaal
    A.R. Laan, Huize Hartenlust, Hartenlustlaan Bloemendaal

terwijl ik hier nog de allerergste noem:
     Jhr. Mr. C.J.A den Tex, Potgieterweg 3 (burgemeester van Bloemendaal)

B. Niet-kapitaalkrachtig:
    C. Jas, de Genestetweg 25, Bloemendaal
    C. Cassee, Bloemendaalseweg 4a, Bloemendaal
    A. Handgraaf, Bloemendaalsestraatweg 126 Santpoort-Station
    J. de Meza, Bloemendaalsestraatweg 143, Santpoort-Station
    W. van Olphen, de Genestetweg 12, Bloemendaal 

Het hoeft geen geheim te zijn, dat dit ernstige gevolgen zou krijgen voor de boven genoemde personen. Stond je eenmaal ergens bij de Duitsers genoteerd dan werd je in de gaten gehouden of op een hun passend moment gearresteerd.
   

   

12 juni: Als gevolg van oorlogsgeweld wordt schade toegebracht aan het Helmmonument aan de Zeeweg te Overveen.

20 juni: De hoofden van scholen ontvangen een schrijven waarin duidelijk wordt uiteengezet, dat het verboden is voor joodse leerlingen om in klassikaal verband deel te nemen aan zwemlessen.

Origineel Persoonsbewijs afgegeven op 26 juni 1941

28-30 juni: Opnieuw algemene verboden op het dragen van insignes. Zelf knopen met de Nederlandse Leeuw erop vallen onder dit verbod. Daarnaast moeten vanaf nu alle beeltenissen van nog levende leden van het Koningshuis uit alle openbare gebouwen zijn verdwenen. Hitler en Mussert komen daarvoor in de plaats.

Juli: De toren van "Huize Kareol" aan de van Lennepweg 16 te Aerdenhout wordt door de Duitsers als uitkijkpost voor de luchtbeschermingsdienst ingericht. 

Landelijke informatie:

3 juli: Overeenkomstig het artikel 4 der verordening 189/1940 zal op de persoonsbewijzen van joden of die als zodanig worden aangemerkt een "J " vermeld worden.

Gemeente Bloemendaal

11 juli: Op het gemeentehuis wordt het huwelijk voltrokken tussen kameraadske Mia van der Sluys en opperhopman Adriaan van Hees. Een W.A. erewacht was aangetreden. De trouwplechtigheid wordt bijgewoond door de plaatselijke groepsleider der NSB M.W. Neumann en de NSB-functionarissen Zondervan en Van Geelkerken. 

16 juli: (Inleveren van metalen) Vanaf deze datum tot 13 augustus en tussen 2 en 5 september moet men in de gemeente metalen inleveren; o.a tin, koper, brons, lood en messing.
ingeleverd wordt: 868 kl koper, 3847 kl messing, 10 kl nikkel, 460 kl tin, 1178 kl lood en 3639 kl legeringen. In totaal wordt ingeleverd: 10.004,5 kl.

Een spotprent met tekst over het inleveren van metalen.

17 juli: Vandaag wordt de laatste vergadering van de gemeenteraad gehouden.
Involge verordening 152/1941 wordt per 1 september de taak van de gemeenteraad waargenomen door de burgemeester.

24 juli: Dhr. J. Tanis, administrateur bij de distributiedienst wordt uit het "Oranje Hotel" te Scheveningen ontslagen. 

1 augustus: De burgemeester moet op last van de Polizei-offizier der Ordnungspolizei te Haarlem op het Bloemendaalsestrand borden plaatsen met daarop de tekst "Voor Joden verboden het strand te betreden". 

 

Die borden voor "Joden verboden" stonden  in de duinen, de bossen en parken van onze gemeente.

8 augustus: Maatregelen tegen joodse inwoners van de gemeente Bloemendaal worden verscherpt n.a.v Verordening 20/1941. Borden met de opschriften "Gemeente Bloemendaal - Beperkte bewegingsvrijheid voor joden. De borden worden geplaatst bij toegangswegen, plantsoen, stranden, bossen en duinen. Tot en met 15 augustus is nog de gelegenheid je aan te melden als je jood bent of van joodse bloede.

SABOTAGE!
Tussen 31 juli en 5 augustus is ten westen van de uitspanning Kraantje-lek de waterleiding van de Duitsers moedwillig doorgesneden. Op last van de bezetter komt als représaille een bewakingsdiens die gelopen moet worden door de mannelijke bevolking. Er worden 150 man aangewezen. Het "WACHTLOPEN" is begonnen. Vanaf 12.00 uur 's-middags moet er wacht gelopen worden  tot  zons opkomst gedurende 20 dagen.

 

Een groep "wachtlopers" bij Kraantje-lek. Rechts een Duitse soldaat die uitleg geeft.

13 augustus: Vanaf heden kunnen in verschillende uitreiklokalen van onze gemeente maaltijden worden betrokken, die door de centrale keuken in Haarlem zijn bereid. Uitreikpunten zijn: Overveen, Zandvoorterpad no.1, Vogelenzang, Vogelenzangseweg 284, Bloemendaal, het Jeugdhuis, Aerdenhout, de gemeentelijke kwekerij aan de Veldlaan. 

19 augustus: Leerlingen van joodse bloede of als zodanig beschouwd worden van de scholen verwijderd en in eigen scholen bijeen gebracht. Hoofden van scholen krijgen een brief waarin gewezen wordt op het feit, dat kinderen met een Duits uniform, insigne of Hitler Jugend niet lastig gevallen mogen worden. Dit naar aanleiding van het feit, dat jongens in Hitler-Jugend uniform van scholen zijn verwijderd.

Deze dag wordt ook een nieuwe inslag van vliegtuigbommen gemeld, dat is aan de Leijweg 1 te Vogelenzang. Vijf koeien, twee kalveren en een paard vinden de dood. Er is veel materiële schade, maar er vallen geen burgerslachtoffers. De bom was voor Katwijk bedoeld, maar kwam in de buurt van het schijnvliegveld terecht. 

Sport in 1941: Het 7-de van BMHC wordt kampioen 4-de klas.
(zie voor meer informatie onder ("dagelijks leven")

22 augustus: Het is vanaf heden verboden de Nederlandse driekleur te gebruiken voor betogingsdoeleinden, vlaggetjes op fietsen in de kleuren rood-wit-blauw wordt als demonstratief beschouwd. Tegen overtreding wordt streng opgetreden.

27 augustus; laatste vergadering van het college van burgemeester en wethouders. De taken worden ingevolge de verordening 152/1941 waargenomen door de burgemeester.

2 september: Het strandpaviljoen van Paap & Witkop aan het Bloemendaalsestrand wordt tengevolge van een mijnontploffing beschadigd.

11 september: De tweede en laatste bijeenkomst van burgemeester den Tex met de wethouders Ing. J. Ouwehand en Adr. Cassee heeft plaats gevonden.

16 september; Bij besluit van de Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandse gebied van 12 september 1941 wordt aan Jhr.Mr. C.J.A den Tex ontslag verleend als burgemeester.

19 september: Bij besluit van de commissaris der provicie Noord Holland van heden wordt de gemeente-secretaris C.J. de Groot waarnemend burgemeester en als zodanig beëdigd.

Landelijke informatie:

1 oktober: Ieder ongehuwde Nederlander van 17 jaar tot 23 jaar moet zich melden voor de Nederlandse Arbeidsdienst.

Vogelenzang: Paardenrennen?

10-12 oktober: Een driedaags concours-hippique wordt uitgeschreven door de bevelhebber der Duitse legertroepen en wordt gehouden op de voormalige renbaan van "Oud Woestduin" te Vogelenzang. Het programma wordt ingezet met het aantreden van een ere-compagnie, waarna een vlaggenparade volgt. Onder de gasten bevinden zich Rijkscommissaris Seys Inquart en de  Höhere SS und Polizeiführer-S.S. Gruppenführer Rauter. Verschillende Duitse militairen met paarden zijn bij burgers in de omgeving ingekwartierd. Eigenaar van "Oud Woestduin" heeft direct na afloop van het concours de renbaan laten omploegen om er graan op te verbouwen.

Foto boven. Een prentbriefkaart van wat eens de renbaan was met rechts de tribune.

Wereld Nieuws:

Deze krant werd vanuit vliegtuigen gedropt. 10 oktober 1941. De Duitsers zouden de Russen verslagen hebben, maar........... wat zij niet wisten, dat de winter er aan kwam, dat de slag om Stalingrad de hele oorlog zou wijzigen en hiermee de basis van de ondergang van Nazi Duitsland was gelegd.
(uit: Dagboek 1940)

22 oktober: Bij beschikking van de commissaris-generaal voor Bestuur en Justitie van 22 oktober 1941 wordt J. Buys als onderwijzer aan de Hartenlustschool te Bloemendaal ontslagen met ingang van 30 oktober a.s wegens medeweten van vervaardiging en verspreiding door zijn leerlingen van opruiende geschriften.

29-30 oktober: In deze nacht heeft in de omgeving van het Goudsbloemplein te Aerdenhout een bominslag plaats. Hierbij komen drie personen om het leven: mevr. E.C.A Wickevoort-Crommelin wonende aan de Verbenalaan 1 en het echtpaar Th.J. Montijn wonende op no 3 van de Verbenalaan. In het totaal zijn 9 bommen afgeworpen. De perselen Verbenalaan 1 en 3 worden vernield en op het goudsbloemplein lopen de percelen 1 en 12 en op de Dahlialaan de no's 12,14,18 en 20 grote schade op alsmede nog lichte schade aan andere huizen.

13 november: De waarnemend burgemeester besluit op verzoek van H. van der Heulen, de nieuwe eigenaar van perceel Busken Huetlaan 3 (voormalige Politiepost) vergunning te verlenen tot het laten verwijderen van de "Julianalinde", die op 30 april 1909 gepland werd. De eigenaat voorziet problemen met de bezittende macht. De linde wordt omniet eigendom van de gemeente. 

20 november: Op bevel van de secretaris-general van het departement opvoeding wordt het gebruik van namen van nog levende leden van het Koningshuis voor scholen gewijzigd. Julianaschool te Overveen heet vanaf heden "Willem de Zwijgerschool". 

25 november: De "Julianalinde" afkomstig van de Busken Huetlaan 3 wordt herplant op de Brederodelaan tussen de nummers 76 - 89. 

24 november: De nieuwe burgemeester van Bloemendaal wordt de N.S.B-er dhr. J.W. Zigeler.

Installatie van burgemeester J.W. Zigeler op 24 november 1941 door loco-burgemeester C.J. de Groot. Hij hangt de nieuwe burgemeester de ambtsketting om.

25 november; De installatie van de nieuwe burgemeester dhr. J.W. Zigeler vindt plaats in tegenwoordigheid van de hoofden van de gemeentelijke diensten. Na afloop wordt een receptie gehouden voor de ingezetenen van de gemeente Bloemendaal. Er komen 15 personen.

December algemeen: De Nederlandse Unie, de enige tot dan toe toegestane partij naast de N.S.B. wordt door de Duitse bezetter verboden. Reden: De Unie neemt geen pro Duits standpunt in en weert ook geen joden als lid van de Unie.

17 december: De burgemeester verzoekt met klem om deelname aan de Kerstcollecte van Winterhulp door de leerlingen van de scholen vanaf 12 jaar. Jongens en meisjes die hiertoe bereid zijn dienen zich te melden bij het plaatselijke bureau Winterhulp.

22/23 december: De opbrengst van de Kerstcollecte bedraagt slechts fl. 171,79  

Nederland en ook de inwoners van de gemeente Bloemendaal gaan de Kerstdagen in. Wat brengt het Nieuwe Jaar? Nog meer maatregelen, nog meer beperkingen? Niemand weet wat de bezetter voor hen in petto heeft.

 

Ga door naar het jaar 1942. klik  hier op 1942